Patron

          Tadeusz Kościuszko (1746- 1817) – inżynier wojskowy, generał polski i amerykański, bohater wojenny obu krajów. Tadeusz Bonawentura Kościuszko urodził się w 1746 roku w Mereczowszczyźnie. Uczył się w kolegium pijarów w Lubieszowie. Majątek miał w całości odziedziczyć jego brat, dlatego Tadeusz wybrał karierę wojskową. Gdy król Stanisław August Poniatowski stworzył w Warszawie Szkołę Rycerską, Kościuszko wstąpił do niej dzięki wsparciu Czartoryskich.

             Był wyróżniającym się kadetem, w związku z czym uczęszczał dodatkowo na kurs inżynierski. Po ukończeniu szkolenia pozostał w placówce w roli instruktora. W 1769 roku wyjechał jako stypendysta królewski do Francji, by dalej kształcić się w dziedzinie wojskowości. Uczył się tam również malarstwa. Po powrocie nie znalazł zatrudnienia w polskim wojsku, w związku z czym postanowił poszukać zajęcia zagranicą. Dowiedziawszy się o wojnie w Ameryce (wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych), wyruszył za ocean. Na miejscu zaangażowano go do fortyfikowania obozów wojskowych, co przyniosło mu spory rozgłos (zbudował między innymi twierdzę West Point). Kongres uznał go za bohatera, awansował na generała oraz nagrodził go nadaniem gruntu a także pewną znaczną sumą pieniędzy.

             W 1784 roku wrócił do Polski. Wziął udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 roku, po której awansowany został na generała lejtnanta. Po przystąpieniu Stanisława Augusta Poniatowskiego do konfederacji targowickiej udał się na emigrację. Zaangażował się w przygotowania do zbrojnego powstania. W 1794 roku złożył narodowi uroczystą przysięgę, stając na czele insurekcji, zwanej od jego nazwiska kościuszkowską. W czasie powstania wydał uniwersał połaniecki, zapewniający wolność osobistą chłopom. Kościuszko został ranny w bitwie pod Maciejowicami i dostał się do niewoli rosyjskiej. Niedługo później insurekcja upadła. Po wyjściu w niewoli udał się w podróż, najpierw po Europie, a później do Stanów Zjednoczonych. Po kilkunastu miesiącach powrócił do Europy i osiadł we Francji. Zmarł w 1817 roku.

(źródła: ciekawostkihistoryczne.pl)

DLACZEGO SZKOŁA IMIENIA TADEUSZA KOŚCIUSZKI?

        W 1794r. mieszkańcy Podlasia, jak cały naród polski, wiązali ogromne nadzieje wobec Kościuszki jako przyszłego wodza powstania. Organizacja powstania na naszych ziemiach ruszyła, gdy dowiedziano się o wyzwoleniu Warszawy. Zjazd Ziemi Łukowskiej zadeklarował, iż Kościuszko działa z natchnienia Boga. Dawno już nie było na Podlasiu takiego wodza, który tchnął nadzieję i entuzjazm. Szlachta i duchowieństwo chętnie i żywo wykonywali rozkazy Kościuszki. Nawet kobiety podlaskie gotowe były, aby wziąć udział w pospolitym ruszeniu powołanym przez Naczelnika. Kościuszko sam często dopilnowywał aby podlaskie wojsko otrzymywało prowiant.

           Po aresztowaniu Wodza ludność podlaska próbowała odbić Kościuszkę, jednak niewielkie siły szwadronu milicji konnej nie zdołały tego uczynić. Po klęsce powstania ludność Podlasia nie upadła na duchu. Powstańcy chowali się u chłopów, którzy chętnie przyjmowali patriotów. Dzięki jedności społeczeństwa i miłości do ojczyzny pamięć o Kościuszce zawsze była żywa. Od 1802r. Kontakt listowny z Kościuszką przebywającym we Francji miała żona właściciela Wisznic Anna Sapieżyna z Zamoyskich.

            Idea Kościuszki wyłaniała się w kolejnych etapach odzyskiwania wolności przez Polskę. Widać to było od Powstania Styczniowego - pamięć o Powstaniu Kościuszkowskim dodała sił mieszkańcom Podlasia tworzącym oddziały kosynierów. Rozsławił je podlaski dowódca z Międzyrzeca Podlaskiego Karol Krysiński – rewolucję w 1905r – odzyskanie niepodległości w 1918r. i nadawanie imion Kościuszki różnym instytucjom. W czasie II Wojny Światowej imię Kościuszki znowu stało się drogowskazem na wszystkich frontach.

                                               (z „Podlaskim Szlakiem Tadeusza Kościuszki” opr. H. Wyszyński)

             Wiosną 1917r „Zaraniarze” zorganizowali w Łomazach koło Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”, do którego należało 20 osób. Oni w tymże roku postanowili dla uczczenia 100 rocznicy śmierci wznieść pomnik poświęcony Tadeuszowi Kościuszce. Pomnik z czerwonego piaskowca nie został odsłonięty z braku funduszy na jego dokończenie i niechęci okupanta (Łomazy w 1.1915-1918 były pod okupacją niemiecką – I Wojna Światowa). Dzisiaj jest usytuowany przy noszącej imię Kościuszki Szkole Podstawowej. Kościuszce poświęcono też jedną z ulic w Łomazach nazywając ją jego nazwiskiem.

(z „Łomazy – zarys dziejów” R. Szudejko, wyd. WOM Biała Podlska i PTH Oddział Biała Podlaska, Biała Podlaska 1997, s. 19-20)